سیستم مدیریتی محیط زیستی استاندارد ISO 14001:
استاندارد ISO 14001 چیست؟ استاندارد ایزو با پرداختن به موضوعات مختلف در زمینه محیط زیست، زمینه مناسبی را در سازمانها برای درک مفاهیم محیط زیستی و به کارگیری روش‌های متفاوت در طرح ریزی، اجرا و کنترل فرآیند‌های سازمان در توجه به رویکرد محیط زیست فراهم می‌آورد. توجه روز افزون به حفظ محیط زیست و افزایش آگاهی نسبت به آن، انتظارات و الزامات طرف‌های ذینفع نسبت به توسعه پایدار مستلزم نگرش سیستمی در اتصال با قوانین، ضوابط ملی و منطقه‌ای می‌باشد.
در این راستا کمیته فنی ۲۰۷ سازمان بین المللی استاندارد ( 207 TC/ ISO ) در سال ۱۹۹۶ سری استاندارد بین المللی 14001 ISO را در رابطه با سیستم مدیریت محیط زیست تدوین و منتشر نمود.
مزایای استقرار در استاندارد ISO 14001 شامل موارد زیر می‌باشد:
- فرصت‌هایی برای بهبود زیست محیطی شناسایی کند.
- شکایات، جریمه‌ها و مجازات علیه افراد در اثر آسیب به محیط زیست را کاهش دهد.
- ضایعات و پسامندها را تا حد امکان کاهش و استفاده از روش‌های بازیافت را افزایش دهد.
- با روش‌های کاربردی اطمینان مشتریان در مورد تعهد نسبت به مدیریت زیست محیطی را جلب می‌کند.
- اطمینان از حفاظت از محیط زیست در توسعه پایدار.
- به جنبه‌های محیط زیستی در تولید و یا ارائه خدمات اهمیت دهد.
- سیستمهای مدیریتی را یکپارچه سازد.
- روش‌های مدیریتی خود را منتقل کند.
- در راستای کاهش هزینه‌های ناشی از اتلاف مواد و انرژی تلاش داشته.
- اطلاع رسانی و نظارت در استفاده بهینه از منابع طبیعی.
- اطلاع رسانی و نظارت در رعایت قوانین ملی محیط زیستی.
- اصلی ترین وظیفه استانداردها و استاندارد ISO، حفاظت از محیط زیست و کسب علائق جامعه در این رابطه می‌باشد.
- ارزیابی عملکرد زیست محیطی سازمان.
سیستم مدیریت ایمنی و سلامت شغلی OHSAS 18001:
OHSAS به معنای سری ارزیابی ایمنی و بهداشت شغلی می‌باشد. 18001 OHSAS استانداردی قابل ممیزی و صدور گواهینامه در پاسخ به نیاز سازمانها به یک استاندارد که بوسیله آن سیستم مدیریت خود را در زمینه‌ای بهداشتی و ایمنی ارزیابی نماید. ساختار استاندارد 18001 OHSAS سازگار با استانداردهای 14001 ISO و 9001 ISO می‌باشد. تا سازمانها به راحتی سیستمهای مدیریت کیفیت محیط زیست و ایمنی و بهداشت شغلی را با یکدیگر ادغام و سیستم مدیریتی یکپارچه‌ای را ایجاد نماید. یک سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی، سازمان را در شناسایی، حذف و یا به حداقل رسانی ریسک‌های مرتبط با بهداشت و ایمنی کارکنان خود و سایر طرف‌های ذینفع که در معرض ریسک‌های OHSAS قرار دارند یاری می‌نماید. فرآیند ممیزی بر اساس استاندارد 18001 OHSAS مشابه با فرآیند ممیزی مبتنی بر 9001 ISO و 14001 ISO می‌باشد. به طور یکپارچه با هر یک از سیستمهای مدیریت یا به تنهایی انجام پذیرد.
موارد زیر مزایای استقرار OHSAS 18001 را در می‌گیرند:
- افزایش عملکرد سازمان در رابطه با حذف، به حداقل رسانی و کنترل خطرات و ریسک‌ها.
- کمک به خود ارزیابی و در نتیجه توصیف بهتر میزان تطابق عملکرد سازمان با ویژگی‌ها و مشخصات سیستمهای ایمنی و سلامت حرفه‌ای.
- اجرا ، نگهداری و بهبود مستمر سیستم مدیریت ایمنی و سلامت حرفه‌ای.
- برقراری سیستم مدیریت ایمنی و سلامت حرفه‌ای برای محدودیت در ریسک کارکنان و دیگر ذینفعان سازمان که در حین فعالیت در معرض تاثیر‌پذیری ریسک‌های ایمنی و سلامت حرفه‌ای قرار می‌گیرند.
استاندارد HSE-MS:
استاندارد HSE-MS در لغت مخفف Health Safety & Environment Management System و به معنای سیستم مدیریت بهداشت، محیط زیست و ایمنی است. مجموعه‌های دارای گواهینامه HSE در راستای فعالیت و اجرای فرآیند‌های تعریف شده خود، کلیه الزامات و مرتبط با ایمنی و بهداشت شغلی کارکنان و نکات مربوط به محیط زیست را رعایت می‌کنند. از مزایای طراحی و پیاده سازی استاندارد HSE-MS می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش انواع حوادث قابل پیشبینی و غیر قابل پیشبینی در محیط‌های کاری.
- تا حد امکان عواقب بلند مدت در زندگی کارکنان و اطرافیان را به وسیله صدمات جانی و نقص عضو کاهش می‌دهد.
- کوشش در افزایش ارائه تولید و یا خدمات بیشتر.
- انگیزه کارکنان یک محیط را با ایمن سازی آن محیط افزایش می‌دهد.
- آلودگی‌های زیست محیطی شامل آلودگی آب، خاک و هوا را کاهش می‌دهد.
- حفاظت از منابع طبیعی و نگهداری از آن‌ها.
در همسویی با استقرار سیستمهای مدیریت یکپارچه در زمینه بهداشت شغلی ، ایمنی و محیط زیست ، از دهه‌‌های قبل برخی شرکت های بین المللی به ویژه در حوزه صنایع نفت ، اقدام به تدوین استانداردهای راهنما نمودند. استانداردهای مذکور که عمدتا با مخفف HSE-MS معرفی شده‌اند چارچوب معینی را برای یک سیستم مدیریت یکپارچه مهیا می‌نماید. دارای وجوه تمایزی با استاندارد OHSAS و استاندارد ISO هستند.
از سال ۱۳۸۱ وزارت نفت در ایران اقدام به تدوین کتابچه راهنمای استقرار استاندارد HSE-MS و ابلاغ جهت اجرا به کلیه سازمان‌های تابعه نمود. این راهنما در کلیه صنایع و سازمان‌های تابعه آن وزارت اعم از شرکت نفت ایران ، شرکت سهامی پتروشیمی ، شرکت ملی گاز ایران و شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران قابل پیاده سازی است. مدیریت HSE ، بخشی از سیستم مدیریت کلی سازمان است. همچنین سیستم مدیریت یکپارچه در زمینه بهداشت HSE-MS دارای عناصری موازی و یا به صورت متوالی می‌باشد.
