چند نمونه از عوامل آسیب رسان در محیط کار:
عوامل زیان آور در محیط کار عبارتند از عواملی که می توانند به سلامت جسمی و روانی کارکنان آسیب برسانند. این عوامل ممکن است فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی، ارگونومیکی، مکانیکی یا روانی باشند. برخی از این عوامل عبارتند از:
صدا:
صدا یک موج مکانیکی است که در اثر ارتعاش ملکولهای هوا یا محیط منتشر می شود و توسط سیستم شنوایی انسان درک می شود. صدای بلند و ناخوشایند ممکن است باعث کاهش تمرکز، افزایش استرس، کاهش شنوایی و حتی نابودی حساسه های شنوایی شود.
نور:
روشنایی چگالی تابش نور است که به سطح چشم میرسد. روشنایی نامناسب ممکن است باعث خستگی چشم، کاهش بینایی، سردرد، خیرگی و افزایش خطاهای شغلی شود.
ارتعاش:
ارتعاش یک موج مکانیکی است که در اثر نوسان هر ذره از جسم مادی حول نقطه تعادل خود ایجاد می شود. ارتعاشات بالا و پایین دستگاه های صنعتی و وسایل نقلیه ممکن است باعث آسیب به ستون فقرات، دست و پاها، سر و گردن، قلب و عروق و سامانه عصبی شود.
گرما:
گرما چگالی تابش حرارت است که به سطح بدن میرسد. گرمای زائد در محل کار ممکن است باعث تعرق بیش از حد، کاهش فشار خون، ضعف عضلانی، تشنگی، سرگیجه، تشنج و حتی ضربان قلب نامنظم و سکته قلبی شود.
سرما:
سرما چگالی تابش حرارت است که از سطح بدن خارج می شود. سرمای شدید در محل کار ممکن است باعث لخته شدن خون، منقبض شدن عروق، کاهش دفع پساب، فروکش کردن پوست و بافت های زیرین، منجمد شدن بافت ها و حتی فروپاشیدگي بافت ها (آبست) شود.
پرتوها:
پرتوهای چگالي تابش الكترومغناطيسي هستند كه دارای انرژي بالاتري نسبت به پرتوهای غير يونيزان هستند. پرتوهای چگالي تابش الكترومغناطيسي هستند كه دارای انرژي بالاتري نسبت به پرتوهای غير يونيزان هستند. این پرتوها می توانند بافت های زنده را یونیزه کنند و باعث تغییرات ژنتیکی، سرطان، ناباروری، تشکیل خون نامنظم و حتی مرگ شوند.
فشار:
فشار نیروی وارد شده بر واحد سطح است. فشار زیاد یا کم در محل کار ممکن است باعث تغییرات فیزیولوژیکی در بدن شود. برای مثال، فشار زیاد در عمق آب ممکن است باعث افزایش حجم خون، کاهش ضربان قلب، افزایش فشار خون و تشکیل حباب های گاز در خون شود. فشار کم در ارتفاعات بالا ممکن است باعث کاهش اشباع خون از اکسیژن، کاهش حجم خون، افزایش ضربان قلب و تنفس و اختلالات عصبی شود.
اینها فقط بخشی از عوامل زیان آور محیط کار هستند و عوامل دیگری نظیر مواد شیمیایی، عوامل بیولوژیکی، عوامل ارگونومیکی، عوامل مکانیکی و عوامل روانی نیز ممکن است در برخی از شغل ها وجود داشته باشند. برای جلوگیری از آسیب های ناشی از این عوامل، لازم است که شاغلین به صورت منظم مورد آزمایش و پایش قرار گیرند و از تجهیزات حفاظت فردی مناسب استفاده کنند. همچنین لازم است که محل کار به گونه ای طراحی و تجهیز شود که حداقل سطح قابل قبول از عوامل زیان آور را داشته باشد.
HIRA چیست و چه مراحلی دارد؟
فرآیند شناسایی و ارزیابی خطرات محیط کار، شناسایی خطر و ارزیابی ریسک (HIRA) نامیده می‌شود. این فرایند می‌تواند از بروز آسیب‌ها و عوامل زیان آور در محیط‌های کاری مختلف جلوگیری کند. تنها کافیست تا مراحل و روند این فرایند را به دقت بررسی و انجام دهید. HIRA شامل چهار مرحله است:
به این معنی است که منابع بالقوه آسیب در محل کار را دریابید. این امر با مشاهده محیط کار و فعالیت ها، بررسی سوابق و گزارشات، مشاوره با کارگران و کارشناسان و استفاده از چک لیست ها و ابزارها قابل انجام است.
این به معنای تخمین میزان احتمال و شدت آسیب هر خطر است. این را می توان با در نظر گرفتن دفعات و مدت قرار گرفتن در معرض خطر، تعداد و ویژگی های کارگران در معرض خطر، اقدامات کنترلی موجود و پیامدهای احتمالی خطر انجام داد.
به معنای انجام اقداماتی برای حذف یا کاهش خطر از هر خطر است. این را می توان با پیروی از سلسله مراتب کنترل ها انجام داد که موثرترین و قابل اجراترین روش های کنترل را در اولویت قرار می دهد. سلسله مراتب کنترل ها شامل موارد زیر است:
- حذف: یعنی حذف کامل خطر از محل کار. به عنوان مثال، جایگزینی یک ماده خطرناک با یک ماده ایمن تر.
- جایگزینی: یعنی جایگزینی خطر با خطر کمتر. به عنوان مثال، استفاده از یک ولتاژ کمتر یا یک ماده شیمیایی کمتر سمی.
- کنترل های مهندسی: این به معنای اصلاح طراحی یا چیدمان محل کار یا تجهیزات برای جداسازی یا به حداقل رساندن خطر است. مثلاً نصب سیستم های تهویه یا حفاظ.
- کنترل‌های اداری: این به معنای تغییر روش انجام کار برای کاهش قرار گرفتن در معرض خطر است. به عنوان مثال، ارائه آموزش، خط مشی ها، رویه ها یا علائم.
- استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE): به این معنی است که کارگران را با لباس یا وسایل مناسب برای محافظت از آنها در برابر خطر قرار دهید. به عنوان مثال، استفاده از دستکش، ماسک، عینک یا کلاه ایمنی.
- نظارت و بازنگری: این به معنای بررسی اینکه آیا اقدامات کنترلی به طور موثر عمل می کنند و در صورت نیاز بهبود می بخشد. این کار را می توان با بازرسی و آزمایش منظم محل کار و تجهیزات انجام داد.
HIRA یک فرآیند مستمر است که باید به طور منظم و هر زمان که تغییراتی در محل کار ایجاد شود که ممکن است خطرات جدیدی ایجاد کند یا بر مخاطرات موجود تأثیر بگذارد، انجام شود. با بررسی کامل انواع عوامل مضر در محیط کار، کارفرمایان می توانند محیط کار ایمن و سالم را برای کارگران خود تضمین کنند و به تعهدات قانونی خود عمل کنند.
